شاخی سەرنجڕاکێش و گەشاوەی مەخمەلکۆ لە باکووری ڕۆژهەڵاتی شاری خورەماباد بە بەرزیی نزیکەی ١٩٠٠ مەتر و شێوەی قوبەئاسا، بە یەکێک لە شوێنە سەرنجڕاکێشە سروشتی و گەشتیارییە دیارەکانی پارێزگای لوڕستان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ناسراوە و لە ساڵی ٢٠٠٩دا لە لیستی شوێنەوارە سروشتییە نیشتمانییەکانی ئێراندا تۆمار کراوە.

 ئەم شاخە کە بەشێکە لە زنجیرە چیای زاگرۆسی ڕۆژهەڵات، بەهۆی ڕووەکی سەوز و مەخمەلییەوە ئەو ناوە ناونراوە. مەخمالکۆ لەگەڵ پارکە دارستانییەکانی تەنیشت خۆی، ساڵانە پێشوازی لە هەزاران گەشتیار و سروشتدۆستان و شاخەوان دەکات کە گەشت دەکەن بۆ ناوچەکە بۆ چێژوەرگرتن لە دیمەنە پاک و خاوێنەکانی و کەشوهەوای خۆش و کەشێکی ئارام.

 لە تایبەتمەندییە جیۆلۆجییەکانی ئەم شاخەدا، پێکهاتەی نیشتوو و فراوانی بەرفراوانی لیکەنەکانی هەیە. لەگەڵ دەستپێکردنی وەرزی بارانباریندا ئەم لیکەنانە لە حاڵەتێکی وشک و سووتاوی خۆرەوە دەگۆڕدرێن بۆ سەوزایی، ئەمەش دیمەنێکی زیندوو و ناوازە بە شاخەکە دەبەخشێت. مەخمەلکۆ نەک تەنها لە ڕوانگەی سروشتییەوە گرنگە، بەڵکوو لە ڕوانگەی مێژووییشەوە گرنگە. ئەم شاخە لە هەردوو لاوە بە گەرووی گرنگ و ستراتیژی کۆتایی دێت کە بەدرێژایی مێژوو گۆڕەپانی ڕووداوە گرنگەکان بوون. گەرووی باشوور دەکەوێتە سەر ڕێگای خورەماباد– بۆروجێرد کە لە کاتی چوونە ناو لوڕستانی هێزەکانی ڕەزا شا شایەدی پێکدادانی توند بووە. گەرووی باکوور کە بە "گەردی شەبیخون" ناسراوە، بەرەو ڕێگای خورەماباد- ئەلشەتەر درێژ دەبێتەوە و گێڕانەوەیەکی مێژوویی بە ناوەکەیەوە ڕەنگ دەداتەوە.

 لە ڕوانگەی شوێنەواریشەوە ئەم ناوچەیە زۆر بەنرخە. ئەشکەوتی کەلدار لەنزیک گوندی قالێ سەنگی بە یەکێک لە یەکەم شوێنی نیشتەجێبوونی مرۆڤە زیرەکەکان لە ئێران ناسراوە. هەروەها ئەشکەوتێکی دیکە لە ناوچەی ساراسان، لە دیوەکەی تری مەخمەلکۆ هەیە، کە مێژوویەکی چەند هەزار ساڵەی هەیە، ئەمەش گرنگیی مێژوویی ناوچەکەی دوو هێندە کردووە.