baskurd

دۆزینەوەی ئاتەشکەدەیەکی دوو هەزار و 600 ساڵەی سەردەمی میدییەکان لە باکووری کوردستان
زانایانی شوێنەوارناس، کە بەدواداچوون بۆ ناوچەی مێژوویی (ئولوز هۆیوک) لەنزیک شاری ئاماسیە لە تورکیایان دەکرد، ئاتەشکەدەیەكیان دۆزیوەتەوە، کە تەمەنی دوو هەزار و 600 ساڵە و مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی میدییەکان. بە گوتەی سەرچاوەکان، لە هەڵکۆڵین
گردی کۆتێ بەرچەم (چایونو)... یەکەمین نشینگەی مرۆڤ لە باکووری کوردستان
گردی چایونو، گردێکی شوێنەوارییە لە باکووری کوردستان، کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی پێش مێژوو. ئەم گردە، کە ناوە کوردییەکی (کۆتێ بەرچەم)ە، دەکەوێتە باکووری گوندی هیلار. سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن، کە گردی کۆتێ بەرچەم (چایونو) یەکێکە لە یەک
دۆزینەوەیەکی نوێی شوێنەوارناسان لە گردی کاراهان نەخشاندنی گوێدرێژێکی تەمەن ١١ هەزار ساڵە لە کاتی راکردندا
بەهۆی کنە و پشکنینەکانی ساڵی ٢٠٢٤ لە گردی کاراهان، زیاتر لە ٢٥٠ ستوون (پایە) دەرکەوتوون، کە شێوەی (T)یان لەسەر دیارە. لەنێو ئەو دۆزینەوانەدا وێنەی کەرێک (گوێدرێژ)ێکی کێویی جووڵاو، کە لەسەر یەکێک لە بەردەکانی زەوییەکە هەڵکەندراوە، دۆزراوەتەوە. پر
کۆنترین ساڵنامەی جیهان لە کوردستان دەدۆزرێتەوە
شوێنەوارناسان دەڵێن، ئەو نەخشاندنانەی لەسەر ستوونێکی بەردی گەورە لە (گوپکەلی تەپە) لە پارێزگای (شانلی- ئۆرفا) لە باکووری کوردستان دۆزراونەتەوە، کە کۆنترین ساڵنامەی خۆر و مانگی لە جیهاندا پیشان دەدات. ستوونەکە ٣٦٥ هێمای شێوەی (V) لەخۆ دەگرێت و تو
کڵێسای خاچی پیرۆز یان کڵێسای ئەختەمار بە باکووری وڵات
کڵێسای خاچی پیرۆز، کە پێشی دەگوترێت کڵێسای ئەختەمار یەکێکە لەو کڵێسایانەی سەر بە کڵێسای ئەرمەنییەکانە لە دوورگەی ئەختەمار، ٣ کیلۆمەتر لە باشووری دەریاچەی وان دوورە. ئەم کڵێسایە لە ساڵی ٩١٥ تا ٩٢١ی زایینی، بە فەرمانی پاشای ئەوکاتەی ڤاسپوراکان، لەلا
قەڵای زەرزوان.. تێکەڵەیەک لە هونەر و تەلارسازیی مێژوویی
قەڵای زەرزوان، یەکێکە لە کۆنترین قەڵا مێژووییەکانی شاری ئامەد لە باکووری کوردستان، کە بەرگەی چەندین سەردەمی مێژوویی جیاوازی گرتووە. ئەم قەڵایە دەکەوێتە گەڕەکی (دەمیر ئولجاک)، لەنزیک ناوچەی (چینار) لە شاری ئامەد و مێژووەکەی بۆ نزیکەی 3000 ساڵ لەم
قوتابخانە و کۆشکی کەلات... ناوەندی راگەیاندنی شۆڕشی کوردی
قوتابخانە و کۆشکی کەلات لە ساڵی ١٧٠٠ لە گوندی نەهری دروست کراوە. پێش دروستکردنی ئەم کۆشکە و لە شوێنی کۆشکەکە، قوتابخانەیەک لەوێ هەبووە بە ناوی قوتابخانەی نەهری، کە وەک ناوەندێکی گرنگی ئایینیی تەریقەتی قادری ناسرابووە، دواتر کە ژمارەی قوتابییانی ئە
بازاڕێکی مێژوویی لە شاری شوێنەواریی کوردیس (دارا) دۆزرایەوە
لە دوو رۆژی رابردوو، لە درێژەی کاری هەڵکۆڵینە شوێنەوارییە بەردەوامەکان کە بۆ شاری مێژوویی (دارا) لە باکووری کوردستان جێبەجێ دەکرێت، بازاڕێکی کۆن کە لە ١٠ دووکانی مێژوویی پیکهاتووە دۆزراوەتەوە. بە گوتەی سەرچاوەکان ئەم دووکانانە شوێنی فرۆشتنی کەلوپەل
شاری حەسەنکێف لە باکووری کوردستان، گەوھەری درەوشاوەی مێژووی کوردستان، بەرلەوەی بکەوێتە ژێر ئاوی بەنداوەکان.
شاری کۆنی پێرێ.. یەکێک لە پێنج شارە گەورەکەی شانشینی کۆماژن
شاری مێژوویی پێرێ یەکێکە لە شارە شوێنەوارییە گرنگەکانی باکووری کوردستان کە لە ڕابردوودا (لە میزۆپۆتامیا) گرنگییەکی جیۆپۆلیتیکی هەبووە، چونکە لەسەر ئەو ڕێگایە بوو، کە مەلاتین (مالاتیا) بە سامۆساتی پایتەختی دەبەستەوە، هەروەها ئەم شارە بەهۆی هەبوونی چ